Data Center(Veri Merkezi), içerisinde sunucuların, telekom ekipmanlarının, yedekleme ve depolama ünitelerinin bulunduğu, bir işletmeye ait olabileceği gibi co-location hizmeti ile başka müşterilerinde kullanımına sunulabilen özel kabinlerin de yer aldığı yapılardır. Veri merkezi, bilgiye ulaşma noktasında aracı konumundadır. Bir veri merkezinden erişilebilirlik durumunun en yüksek noktada olması beklenir. Verilerin, kesintisiz bir şekilde erişime açık, bütünlüğünün sağlandığı ve güvenliğin üst düzeyde olduğu veri merkezleri olduğu gibi, erişimin belli sürelerde sekteye uğradığı, güvenlik açısından beklentinin altında kalan veri merkezleri de bulunmaktadır. İşte bu noktada sınıfsal ayrımı düzgün yapabilmek için tüm dünyada yaygın olarak kullanılan bazı standartlar getirilmiştir. 2005 yılında TIA(The Telecommunications Industry Association) ‘nın yayınlamış olduğu TIA-942 standardı ile bir veri merkezinin inşaat aşamasından, çalışmaya geçtiğinde ki operasyonel faaliyetlere kadar hepsi kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır.
Bunları başlıklar altında belirtmek gerekirse;
-Tesis alanının genel tasarımı
-Kablolama Altyapısı
-TIER Güvenilirliği
-Çevresel Unsurlar
Bu başlıkların her biri kendi altında kapsamlı bir şekilde alt başlıklar altında ele alınıyor. Bizim değineceğimiz başlık “TIER” standartları olacaktır. Veri merkezi kurulumu için büyük önem taşıyan bu konuya gelin birlikte göz atalım.
Tüketici olarak güvenli bir otomobil satın almak istediğimizde marka ve modellerin hangi çelik ve alüminyum bileşenleri kullandıklarına ya da üretimde ne aşamalardan geçtiğine bakmayız. Tüketiciler için kriter Euro Ncap testinden aldığı puan ve yıldız sayısıdır. Tüketici, Euro Ncap 5 yıldızlı bir otomobil aldığında bilir ki o araç güvenlik standartlarını sağlamıştır ve kendisi güvendedir. Aynı durum veri merkezi için de “Tier” standartlarıyla belirlenmektedir. Tier 1, Tier 2, Tier 3 ve Tier 4 olarak adlandırılan bu standartlar, veri merkezlerinin ne derece süreklilik, güvenlik ve dayanıklılık arz ettiğini belirler.
Veri Merkezi Tier Standartları
Bu standartlar veri merkezi tesis altyapısının çeşitli düzeylerde kullanılmasına ilişkin 4 tier sertifika sınıfı içerir. Tier standardında derecelendirme yükseldikçe, kullanılabilirlik ve erişilebilirlik düzeyi de artmaktadır ancak aynı zamanda bu yükseliş daha yüksek inşaat maliyetlerini de beraberinde getirmektedir. Bir veri merkezi, altyapısının farklı bölümleri için farklı derecelendirme sınıflarına sahip olabilir. Örneğin bir veri merkezi elektrik altyapısı için “Tier 3” , mekanik için “Tier 2” olarak derecelendirilebilir. Bununla birlikte bu veri merkezinin genel tier sınıfı, içerisindeki en düşük puana eşittir ve genel puanı en düşük bileşen belirler. Yani elektrik altyapısı “Tier 2” olan bunun dışında tüm altyapısı “Tier 4” olarak derecelendirilen bir veri merkezi aslında “Tier 2”dir.
Ayrıca belirtmek gerekir ki veri merkezinin üzerindeki yük ve kapasitenin doğru orantılı olarak kullanılmasına ve yönetilmesine dikkat etmek gerekmektedir. Aksi takdirde yeni sunucular veya yeni telekom ekipmanları için yedekliliğin kullanılmasıyla birlikte Tier 4 ve Tier 3 ‘den Tier 2 ve Tier 1’ e doğru sertifika standardı düşebilir.
Tier 1 Veri Merkezi
Tier 1 veri merkezleri genel anlamda küçük ölçekli işletmelere hizmet eden sunucu odalarıdır. Hem planlanmış hem de planlı olmayan çalışmalar ile kesinti yaşanmasına açıktır. Soğutma sistemi bulunur ancak yükseltilmiş zemin, UPS veya bir jeneratör olmayabilir. UPS ve jeneratörün olduğu durumlarda ise tek modüle sahip olurlar ve birçok noktada kesinti yaşatma ihtimalleri yüksektir. Yıllık olarak yapılan bakım çalışmaları sırasında da bu veri merkezlerinin tamamen kapanması ve operasyona ara vermesi gerekmektedir.
Tier 2 Veri Merkezi
Tier 2 sertfikasına sahip veri merkezlerinde yedekli bileşenler bulunmaktadır ancak bunlar tek hat üzerinden sağlanmaktadır. Güç ve soğutma sistemi de tek hat üzerinden sağlanır ancak dağıtım sırasında yedeklilik sağlayan bileşenlere sahiptir. Bir örnek ile açıklamak gerekirse; Enerji aynı hat üzerinden sistem odası panosuna kadar gelir, burada linye ve sigortalar ile iki ayrı hat üzerine ayrılıp kabinet üzerinde 2 ayrı PDU’yu besleyecek duruma ulaşırlar. Bunun avantajı, cihazda oluşabilecek bir arızanın enerji sistemini etkilemesi durumunda öncelikle bağlı olduğu PDU’nun sigortasını ya da kabinetin pano tarafındaki sigortasını etkilemesi olacaktır. Cihaz diğer power supply aracılığıyla çalışmasına devam edecektir. Dezavantajı ise, data center güç dağılım panosuna gelen enerji hattı üzerinde bir sorun oluşması durumunda sistemin tamamen kapanması olacaktır.
Tier 2 sertfikasına sahip veri merkezlerinde yedekli bileşenler bulunmaktadır ancak bunlar tek hat üzerinden sağlanmaktadır. Güç ve soğutma sistemi de tek hat üzerinden sağlanır ancak dağıtım sırasında yedeklilik sağlayan bileşenlere sahiptir. Bir örnek ile açıklamak gerekirse; Enerji aynı hat üzerinden sistem odası panosuna kadar gelir, burada linye ve sigortalar ile iki ayrı hat üzerine ayrılıp kabinet üzerinde 2 ayrı PDU’yu besleyecek duruma ulaşırlar. Bunun avantajı, cihazda oluşabilecek bir arızanın enerji sistemini etkilemesi durumunda öncelikle bağlı olduğu PDU’nun sigortasını ya da kabinetin pano tarafındaki sigortasını etkilemesi olacaktır. Cihaz diğer power supply aracılığıyla çalışmasına devam edecektir. Dezavantajı ise, data center güç dağılım panosuna gelen enerji hattı üzerinde bir sorun oluşması durumunda sistemin tamamen kapanması olacaktır.
Tier 3 Veri Merkezi
Tier 3 sertifikasına sahip veri merkezlerinde, herhangi bir planlanmış çalışma, bakım, bileşenlerin onarımı ve değişimi, yeni kapasite sağlayacak ekipmanların eklenmesi, çıkarılması, yapılacak olan testler, sistemin işleyişini bozmadan ve kesintiye uğratmadan yapılabilmektedir.
Tier 3 veri merkezlerinde soğutma ve enerji için birden fazla hat vardır ancak sadece bir tanesi aktif olarak çalışır. Kesinti, arıza ya da bakım sırasında yük diğer hat üzerinden sağlanabileceğinden operasyon aksamadan devam edebilecektir. Soğutma ve elektrik enerji sistemleri sadece veri merkezi özelinde kullanılabilir, veri merkezinin içinde bulunduğu yapı ya da diğer birimler için paylaşılma söz konusu olamayacaktır. Tier 3 veri merkezlerinin ortalama yıllık kesinti süresi 1.6 saattir. Genellikle kurulum aşamasında Tier 4’e yükseltilebilecek şekilde dizayn edilmektedirler. Ancak ülkemizdeki altyapı kaynaklı eksikler nedeniyle Tier 4 seviyesindeki veri merkezleri oldukça azdır. Çoğunlukla Tier 3 veri merkezleri bulunmaktadır.
Tier 3 veri merkezlerinde de tam bir (N+1) yedekliliği vardır. Soğutma sistemi olarak CRAC ya da CRAH kullanılır. Günümüzde merkezi su soğutmalı chiller sistemleri (CRAH) yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ayrıca bu sistemlerin bir avantajı da ülkemizde ki mevsim çeşitliliğinden yararlanılarak kış aylarında soğutma için enerji kullanımında yüzde 75 oranında(free cooling) tasarruf sağlanılmasıdır.
Kabinler içerisinde de enerji yedekliliği aktif şekilde kullanılmaktadır. Bir kabin birden fazla PDU tarafından beslenilmekte olup, enerji hattının bir kolunda oluşacak arıza nedeniyle diğer kol üzerinden süreklilik devam edecektir.
Jeneratörler için de herhangi bir kesinti de 72 saat yetecek kadar yakıt depolama zorunluluğu bulunmaktadır. Genellikle de bir petrol şirketiyle öncelikli teslimat edilmek üzere anlaşmaları bulunmaktadır.
Enerji, soğutma ve mekanik gibi yedekliliğin yanı sıra internet erişimi için de yedeklilik sağlanmaktadır. Ayrıca veri merkezi içerisinde meydana gelebilecek yangın durumları için VESDA(Very Early Smoke Detection System) bulunmakta olup oda içerisinde sirküle edilen havada herhangi bir duman belirtisi görülmesi durumunda alarm olarak düşmektedir. Yangın söndürme olarak da FM200 ya da NOVEC 1230 olarak bilinen gazlı söndürme sistemleri kullanılmaktadır. Operasyonun işleyişini aksatmadan oda içerisindeki oksijen seviyesini düşürerek yangın çıkma ihtimalini ortadan kaldırmaktadır. Sel ya da su soğutmalı sistemlerde meydana gelebilecek sızıntılara karşı da önlemler alınmıştır. Yükseltilmiş zemin tabanına döşen sızıntı algılayıcı kablolar en ufak bir sıvı temasında yine alarm verecek şekilde sisteme entegre edilebilmektedir.
Tier 4 Veri Merkezi
Tier 4 veri merkezlerinde birden fazla, aktif olarak çalışan enerji ve soğutma sistemleri bulunmaktadır. En az 2 olacak şekilde aktif besleme bulunduğundan hata konusunda yüksek bir tolerans sağlamaktadır.
Tier 4 veri merkezlerinde yedeklilik 2N+1 olarak ifade edilmektedir. 2 ayrı enerji sağlayıcı tarafından gelen enerji hatları, iki ayrı UPS yapısı, 2 ayrı bağımsız jeneratör ve yedekleri ve iki ayrı hat üzerinden sağlanan soğutma sistemleri şeklinde ifade edilebilir. Yani enerji ya da soğutma sistemi yüzde 50 kapasiteyi aşmayacak şekilde ayrı ayrı kollar üzerinden aynı anda aktif olarak sağlanmaktadır. UPS’ler iki ayrı kol üzerinden sistemi beslemektedirler ve herhangi bir planlı ya da planlı olmayan bakım, arıza durumlarında yük diğer taraf üzerinden kesintisiz olarak sağlanmış olacaktır. Tier 4 veri merkezlerinde olası enerji kesintilerinde sistemi 96 saat çalıştırabilecek kadar yakıta sahip jeneratörlerin bulunması gerekmektedir. Tier 4 için belirlenen ortalama kesinti süresi ise yıllık bazda 26,3 dakikadır. Bu veri merkezleri Tier 3’ün sağladığı tüm gereklilikleri sağlamaktadır ve erişilebilirlik, güvenlik düzeyi olarak en üst sınıfta yer almaktadır.